Bash Shell Komutları
-
03 Nisan 2022 • 30 dakikalık okuma
Çoğu Linux işletim sisteminde varsayılan olarak Bash shell yüklü gelmektedir. Bash shell uygulamasında temel komutlar ile bir çok işlem yapılabilmektedir. Shell kullanımının en büyük faydası; en az sistem kaynağı tüketmesi, hızlı olması ve otomasyona izin vermesidir.
Bash Shell Kurulumu
Bash kurulu değil ise, kurulum adımları ve shell ayarları için tıklayınız.
Bash Shell Açma
İşletim sisteminde yüklü Bash shell açmak için;
- Uygulamalar ekranında arama alanına Terminal yazılır ve açılır.
- Masaüstü ya da bir dizinde sağ tuş tıklanır ve Terminal ile aç tıklanır.
- Klayve kısayolu ile Ctrl + Alt + T tuşlarına basılır.
Temel Komutlar
Örnek uygulama; Oracle VM VirtualBox 6.1.22 sürümü, Pardus 21.1 Gnome ISO sürümü ile yapılmaktadır.
pwd
Print Working Directory
Çalışılan dizini gösterir.
Kod
pwd
Komutun çalıştığı anda, bulunulan dizinin yolunu ekrana yazdırır.
man
Manual
Komutların nasıl kullanılacağını açıklayan kullanım kılavuzunu gösterir.
Kod
man pwd
pwd komutunun nasıl kullanılacağını, hangi parametreleri aldığını gösterir. man komutundan sonra hakkında bilgi alınmak isetenen komut yazılır. q tuşuna basılarak kapatılır.
cd
Change Directory
Çalışılan dizini değiştirir.
Kod
cd
cd ~
Kullanıcının ana dizinine gider.
Kod
cd ..
cd ../
Bulunulan dizinden bir üst dizine gider.
Kod
cd /
Bulunulan dizinden en üst kök (root) dizine gider.
Kod
cd Resimler
cd ./Resimler
Bulunulan dizin altındaki yazılan dizine gider.
Kod
cd ~/Belgeler
Kullanıcının ana dizini altındaki yazılan dizine gider.
Kod
cd /usr/share
Yazılan dizine gider.
Kod
cd -
Son gidilen dizine gider.
clear
Clear
Terminal ekranındaki yazıları temizler.
Kod
clear
Ekrandaki tüm yazıları siler.
ls
List
Dizin içeriğini listeler.
Kod
ls
Bulunulan dizin içindeki dosya ve dizinleri gösterir.
Kod
ls -r
Dizin içeriğini alfabetik olarak tersten sıralayıp listeler.
Kod
ls -S
Dizin içeriğini boyutlarına göre büyükten küçüğe sıralayıp listeler.
Kod
ls -Sr
Dizin içeriğini boyutlarına göre küçükten büyüğe sıralayıp listeler.
Kod
ls -p
Dizin içeriğini türe göre listeler.
Kod
ls -t
Dizin içeriğini güncelleme tarihine göre en yeniden en eskiye listeler.
Kod
ls -l
Dizin içeriğini izin, sahibi, boyut, oluşturma tarihi vb. bilgilerle detaylı olarak listeler.
Kod
ls -a
Dizindeki gizli dosyalarla birlikte tüm içeriği listeler.
Kod
ls -h
Dizin içeriğini daha anlaşılır bir şekilde listeler.
Önemli
Bilgi
Bash Shell komutlarından sonra yazılan parametreler birleştirilerek kullanılabilir.
Kod
ls -Srlah
Dizin içeriğini boyutlarına göre küçükten büyüğe sıralayıp, detaylı, tüm içeriği, daha anlaşılır bir şekilde listeler.
Kod
ls -trlah
Dizin içeriğini güncelleme tarihine göre en eskiden en yeniye göre sıralayıp, detaylı, tüm içeriği, daha anlaşılır bir şekilde listeler.
Kod
ls /usr/share/applications -lah
Yazılan dizin içeriğini detaylı, tüm içeriği, daha anlaşılır bir şekilde listeler.
Shell Yönetici Yetkisi
Linux işletim sisteminde ve shell uygulamasında komutlar en az yetki ile çalıştırılır. Bu nedenle istenilen her dizinde işlem yapılamaz. Kullanıcıların sadece /home/ dizini içinde kendi kullanıcı adı dizininin altındaki dizinlerde yetkileri bulunur. Bu dizin dışındaki dizinlerde dosya, dizin oluşturamaz, değiştiremez ve silemezler. Yetkisiz bir işlem yapıldığında shell Erişim engellendi uyarısı verir. Erişimin olmadığı dizinlerde işlem yapmak için yönetici (root) yetkisine sahip olmak gereklidir.
Önemli
Kullanıcıların yetkili olarak işlem yapabilmeleri için sudo komutu kulllanılır fakat sudo komutu ile işlem yapabilmek için, sudo komutunu çalıştıran kullanıcının sistemde sudoers dosyasına ya da yönetici grubuna, root veya root yetkili kullanıcı tarafından eklenip sudo ile komut çalıştırma yetkisi vermesi gerekir.
Kullanıcıya sudo yetkisi verme ve detaylı bilgilendirme için tıklayınız.
sudo
Super User Do
Root yetkisi ile işlem yapmak için shell ekranından istenilen komutun öncesinde sudo yazılarak yönetici yetkisi ile işlem yapılabilir. sudo ile tek komut için yönetici yetkisi ile işlem yapılır.
Kod
sudo ls /root
su
Switch User
Kod
su melih
Yazılan kullanıcı hesabına geçiş yapar.
sudo su
Super User Do Switch User
Kod
sudo su
Root yönetici hesabına geçiş yapar.
exit
Exit
Kod
exit
root yönetici hesabından çıkış yapar.
Dosya Oluşturma İşlemleri
touch
Touch
Yeni dosya oluşturur.
Kod
touch test.txt
Yazılan dosyayı oluşturur.
Kod
touch /home/melih/Belgeler/test.txt
Yazılan dizinde dosyayı oluşturur.
Dizin Oluşturma İşlemleri
mkdir
Make Directory
Yeni dizin oluşturur.
Kod
mkdir Projelerim
Yazılan dizini oluşturur.
Kod
mkdir "Melih'in Projeleri"
Yazılan dizini oluşturur.
Kod
mkdir /home/melih/Belgeler/Projelerim
Yazılan dizinin altına yeni dizini oluşturur.
Kod
mkdir ../../Projelerim
İki dizin üste yeni dizini oluşturur.
Kod
mkdir Resimlerim Müziklerim Videolarım
Yazılan dizinleri oluşturur.
Kod
mkdir -p Videolarım/Komikli/Kediler
Yoksa yazılan tüm dizinleri oluşturur.
mv
Move
Dosyayı veya dizini farklı bir dizine taşır.
Kod
mv ./Belgeler/Projelerim ./
Dizini ikinci parametre olarak yazılan dizine taşır.
Kod
mv Projelerim Projeler
Dizinin adını ikinci parametre olarak yazılan ad olarak değiştirir.
Kod
mv test.txt ./Belgeler/test.txt
Dosyayı yazılan dizin içine taşır.
Kod
mv test.txt ./TODO.txt
Dosyanın adını ikinci parametre olarak yazılan ad olarak değiştirir.
Kod
mv test.txt ./Belgeler/TODO.txt
Dosyayı yazılan dizin içine yazılan isimle taşır.
Kod
mv test.txt ../TODO.txt
Dosyayı bir üst dizin içine yazılan isimle taşır.
cp
Copy
Dosyayı veya dizini farklı bir dizine kopyalar.
Kod
cp test.txt ./TODO.txt
Dosyayı aynı dizin içine yazılan isimle kopyalar.
Kod
cp test.txt ./Belgeler/TODO.txt
Dosyayı yazılan dizin içine yazılan isimle kopyalar.
Kod
cp test.txt ../TODO.txt
Dosyayı bir üst dizin içine yazılan isimle kopyalar.
Kod
cp -r ./Belgeler/Projelerim ./
Dizini ikinci parametre olarak yazılan dizine kopyalar.
rm
Remove
Dizini siler.
Kod
rm -rf ./Projeler
Yazılan dizinin tüm içeriği ile birlikte siler.
Kod
rm -rf ./Belgeler/*
Yazılan dizinin içindeki dosyaların ve dizinlerin tümünü siler.
Kod
rm ./Belgeler/*
Yazılan dizinin içindeki dosyaları siler.
Kod
rm ./Belgeler/*.txt
Yazılan dizinin içindeki .txt uzantılı dosyaların tümünü siler.
Kod
rm ./Belgeler/test.*
Yazılan dizinin içindeki test adlı farklı uzantılı dosyaların tümünü siler.
Kod
rm ./Belgeler/TODO.txt
Yazılan dizinin içindeki TODO.txt adlı dosyayı siler.
find
Find
Dosya ve dizinleri bulur.
Kod
find ./ -name "TODO"
TODO adlı dosyaları ve dizinleri bulur.
Kod
find ./ -type f -name "TODO.txt"
TODO adlı dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type d -name "TODO"
TODO adlı dizinleri bulur.
Kod
find ./ -type f -name "TODO*"
TODO ile başlayan dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type f -iname "TODO*"
TODO ile başlayan dosyaları bulur. Büyük harf, küçük harf duyarsızdır.
Kod
find ./ -type f -not -iname "TODO*"
TODO ile başlamayan dosyaları bulur. Büyük harf, küçük harf duyarsızdır.
Kod
find ./ -type f -iname "*TODO*"
Adında TODO içeren dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type f -iname "*TODO"
Adı TODO ile biten dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type f -iname "*.txt"
.txt uzantılı dosyaları bulur.
Kod
find /etc -type f -iname "*.conf"
/etc dizininde .conf uzantılı dosyaları bulur.
Kod
find ./ -maxdepth 1 -type f -iname "*.txt"
Alt dizinlere bakmaz sadece yazılan dizindeki .txt uzantılı dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type f -size +5M
Boyutu 5MB fazla olan dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type f -size -10k
Boyutu 10KB az olan dosyaları bulur.
Kod
find ./ -type f -perm 0644
Yazma Okuma Okuma izinlerine sahip dosyaları bulur.
Kod
find /etc -maxdepth 3 -type f -iname "*.conf" -size -2MB
/etc dizininde .conf uzantılı boyutu 2MB'tan az dosyaları bulur.
grep
Grep
Dosya içindeki aranan kelimeyi bulur.
Kod
grep "deneme" TODO.txt
TODO.txt adlı dosya içinde deneme yazısını arar.
Kod
grep -i "deneme" TODO.txt
TODO.txt adlı dosya içinde deneme yazısını arar. Büyük harf, küçük harf duyarsızdır.
Kod
grep "deneme" TODO.txt TODO.xml TODO.conf
Yazılan dosyalar içinde deneme yazısını arar.
Kod
grep "deneme" ./*
Dizindeki tüm dosyalar içinde deneme yazısını arar.
Kod
grep -n "deneme" *
Dizindeki tüm dosyalar içinde deneme yazısını yazan satırları gösterir.
Kod
find . -type f -iname "*.txt" -exec grep -i -n "deneme" {} +
Dizindeki .txt uzantılı dosyalar içinde deneme yazısını yazan satırları gösterir.
>
Output Redirect
Komut sonucunu dosyaya yazdırır.
Kod
ls -lah > içerik.txt
Komut sonucunu ekrana değil dosyaya yazdırır.
Kod
find ./ -type f -size +5M > 5M+dosyalar.txt
Komut sonucunu ekrana değil dosyaya yazdırır.
>>
Output Redirect Append
Komut sonucunu dosyanın sonuna yazdırır.
Kod
ls -lah > içerik.txt
Komut sonucunu ekrana değil dosyanın sonuna yazdırır. Önceki satırları silmez.
Kod
find ./ -type f -size +5M > 5M+dosyalar.txt
Komut sonucunu ekrana değil dosyaya yazdırır. Önceki satırları silmez.
tee
Write output/file
Komut sonucunu hem ekrana hem dosyaya yazdırır.
Kod
ls -lah | tee içerik.txt
Komut sonucunu hem ekrana hem dosyaya yazdırır.
Kod
ls -lah | tee -a içerik.txt
Komut sonucunu hem ekrana hem dosyanın sonuna yazdırır. Önceki satırları silmez.
echo
Dislay line
Terminal ekranına yazı yazdırır.
Kod
echo Merhaba Dünya
Terminal ekranına yazı yazdırır.
Kod
echo $SHELL
Terminal ekranına yazılan değişkenin değerini yazdırır.
Kod
echo test > deneme.txt
deneme.txt adlı dosya oluşturur içine test yazdırır.
cat
Concatenate
Dosya içeriğini terminal ekranına yazdırır.
Kod
cat TODO.txt
TODO.txt adlı dosya içeriğini ekrana yazdırır.
Kod
cat TODO.txt test.txt deneme.txt
Yazılan dosyaların içeriğini ekrana yazdırır.
Kod
cat TODO.txt test.txt deneme.txt > yeni.txt
Yazılan dosyaların içeriğini ekrana ve dosyaya yazdırır.
tac
Reverse Concatenate
Dosya içeriğini son satırı ilk, ilk satırı son şeklinde terminal ekranına yazdırır.
Kod
tac TODO.txt
TODO.txt adlı dosya içeriğini satırları ters olarak ekrana yazdırır.
Kod
tac TODO.txt test.txt deneme.txt
Yazılan dosyaların içeriğini satırları ters olarak ekrana yazdırır.
Kod
tac TODO.txt test.txt deneme.txt > yeni.txt
Yazılan dosyaların içeriğini satırları ters olarak ekrana ve dosyaya yazdırır.
tar
Archive
Dosyaları şıkıştırıp arşivler.
Kod
tar -cvf ./arşiv.tar ./
Dizin içeriğini şıkıştırmadan arşivler.
Kod
tar -xvf ./arşiv.tar -C ./
Arşiv dosyasını dizinde açar.
Kod
tar -cvzf ./arşiv.tar.gz ./
Dizin içeriğini sıkıştırıp gzip olarak arşivler.
Kod
tar -xvf ./arşiv.tar.gz -C ./
Arşiv dosyasını dizinde açar.
Kod
tar -cvjf ./arşiv.tar.bz2 ./
Dizin içeriğini sıkıştırıp bz2 olarak arşivler.
Kod
tar -xvf ./arşiv.tar.bz2 -C ./
Arşiv dosyasını dizinde açar.
Kod
tar -tvf ./arşiv.tar.bz2
Arşiv dosyasının içeriğini listeler.
file
File Type
Dosya türünü gösterir.
Kod
file TODO.txt
Yazılan dosyanın türünü gösterir.
compgen
All Commands
Kod
compgen -u
Sistemdeki tüm kullanıcıları listeler.
Kod
compgen -g
Sistemdeki tüm grupları listeler.
groups
Groups
Kod
groups
Kullanıcının dahil olduğu grupları listeler.
Kod
groups melih
Yazılan kullanıcının dahil olduğu grupları listeler.
free
Free Memory
Kod
free -hw
Boş ve kullanılan bellek alanını gösterir.
fdisk
Disk Partition Table
Kod
fdisk
Disk bölümlerini gösterir.
lsblk
List Block Devices
Kod
lsblk
Disk bölümlerini detaylı gösterir.
ps
Processes
Kod
ps
Sistemdeki çalışan işlemleri gösterir.
top
List Linux Processes
Kod
top
Sistemdeki çalışan işlemleri güncelleyip gösterir.
htop
Interactive Linux Processes
Kod
htop
Sistemdeki çalışan işlemleri detaylı gösterir.
kill
Kill Process
Kod
kill -9 3978
Yazılan işlem numarasına göre işlemi kapatır.
killall
Kill Process By Name
Kod
killall firefox
Yazılan işlem adına göre işlemi kapatır.
ifconfig
Configure Network Interface
Kod
ifconfig
IP adresini gösterir.
uptime
Uptime
Kod
uptime
Sistemin ne kadar süredir çalıştığını gösterir.
Kaynaklar
- The Complete Linux Course: Beginner to Power User! , Joseph Delgadillo, YouTube.com 07.02.2022 tarihinde alındı.
- 18 Tar Command Examples in Linux , tecmint.com 07.02.2022 tarihinde alındı.
- htop(1) — Linux manual page , man7.org 07.02.2022 tarihinde alındı.
Beğen